door: Frits Schalij
De FIDE ratinglijst van juni 2017 is langer dan ooit. Op de lijst prijken 278.810 namen. Bij iedere naam staat behalve de rating ook waardevolle informatie zoals geboortejaar, nationaliteit, geslacht ent titels. Bij 8.742 spelers is het geboortejaar niet gegeven of is al meteen duidelijk dat deze fout is. Grappig is dat 8.716 hiervan in 2001 ook al geen correct geboortejaar op de FIDE ratinglijst hadden. Blijkbaar heeft de FIDE de afgelopen 16 jaar nooit de lijst opgeschoond.
Van de spelers met een mogelijk correcte leeftijd hebben 3617 de Nederlandse nationaliteit. Dit is een stuk minder dan de 22.629 spelers die op de KNSB ratinglijst staan. Blijkbaar heeft ongeveer 15% van de KNSB ratinghouders ook een FIDE rating. Wanneer we de lijftijdsopbouw van de Nederlandse FIDE ratinghouders en de KNSB ratinghouders vergelijken zien we dat de fractie FIDE ratinghouders gelijkmatige verdeeld is over de leeftijd.
Maar als we naar de ratings van de Nederlandse FIDE ratinghouders en de KNSB ratinghouders kijken zien we een duidelijke bias naar de hoge ratings.
De hoge ratinghouders van de KNSB hebben vaak ook een FIDE rating, lage ratinghouders veel minder. Dit suggereert dat op de FIDE ratinglijst alleen maar hoge ratings voorkomen. Dit is echter niet het geval. De ratings lopen van 1001 tot 2832 met een gemiddelde van 1755. De verdeling ziet er als volgt uit:
De spelers met een lage rating komen blijkbaar niet uit Nederland. Waar komen ze dan wel vandaan? Sommige landen leveren veel FIDE ratinghouders met lage ratings bijvoorbeeld Frankrijk:
En Polen:
Maar ook Griekenland:
Dit betekent niet dat deze landen zwakke schaaklanden zijn. Als we de FIDE ratinghouders afzetten tegen leeftijd zien we dat er vooral veel jeugdige schakers zijn in deze landen met een FIDE rating. Frankrijk:
En nog sterker in Polen:
Deze jeugdige spelers hebben vaak nog een lage rating, maar als de jeugd zich hier door blijft ontwikkelen ligt de toekomst van het schaken in deze landen. Opvallend is ook het relatief groot aantal vrouwen onder de jeugd in Polen. Sowieso zijn vrouwen bij de lagere leeftijden redelijk vertegenwoordigd bij de FIDE, zoals blijkt uit de volgende grafiek:
Boven de veertig zie je niet veel vrouwen, maar het lijkt wel of de vrouwen een inhaalslag maken.
Een tegenovergestelde trend als in Frankrijk en Polen treft men aan in de Scandinavische landen. Daar lijkt schaken steeds meer een oude-mannen bezigheid te worden zoals blijkt uit het volgende plaatje van Zweden:
En nog erger Denemarken:
Veel schakers boven de veertig, weinig onder de veertig. Ook de vrouwen zijn in deze landen zwaar ondervertegenwoordigd, zelfs bij de jeugd. Geldt deze trend voor heel Scandinavië? Nee! Eén land aan de westkust van Scandinavië biedt dapper weerstand aan deze trend dankzij een speler met superkrachten. Sommigen beweren dat hij als kind in een pot met toverdrank is gevallen, maar de dopingcontroleurs hebben daar nog geen bewijzen van kunnen vinden.
Die piek onder de twintig is ongetwijfeld het Carlsen effect.
Wat me verder opvalt aan de FIDE ratinglijst is dat er zo weinig Chinezen opstaan. Schaken in China is echt in opkomst. Niet voor niets heeft China de olympiade gewonnen. Het aantal Chinezen op de lijst (met een geldige geboortedatum) is minder dan 1000. Het zijn vooral jonge mensen en erg veel vrouwen:
Natuurlijk zijn er nog een hoop andere statistieken uit de ratinglijst te halen. Iedereen kan de lijst zelf downloaden op https://ratings.fide.com/download.phtml
Voor meer artikelen zie Schaakrubriek.